Adam Mickiewicz

Poezja Mickiewicza jest głębi niezmierzonej, nie wyczerpiemy jej nigdy.

Każde pokolenie znajdzie w jego dziele potrzebne mu natchnienie wiary w naród i w ludzkość, każda epoka odkrywa w nim takie skarby moralne i artystyczne, jakich szuka. Do wszystkich czytających po polsku – on przemawia najszerzej i najpoufniej.

 

(Julian Przyboś)

 

 Mickiewicz zyskał w naszej literaturze stanowisko wyjątkowe, stał się symbolem woli życia narodu.

 

(Tadeusz Boy-Żeleński)

 

…pan Adam miał to do siebie , iż nie tylko co mawiał, ale i: jak mawiał, zatrzymywało się w pamięci…

 

(Cyprian Kamil Norwid)

 

Mówić o Mickiewiczu, to mówić o pięknie, prawości i prawdzie,

to mówić o sprawiedliwości , której był żołnierzem ,

o obowiązku, którego był bohaterem,

o wolności, której był apostołem,

i o wyzwoleniu, którego był zwiastunem.

 

(Wiktor Hugo)

 

 

Chleb
który żywi i zachwyca
który się w krew narodu zamienia

poezja Mickiewicza

 

(Tadeusz Różewicz, „Chleb”)

 

Twórca nowożytnej poezji polskiej, pierwszy natchniony nasz poeta był jednym z wielkich geniuszy poetyckich świata. Nazywamy Mickiewicza „wieszczem narodowym”. Dlaczego? A to dlatego, że świadomość obowiązków wobec narodu była motorem jego geniuszu poetyckiego.

W literaturze wywołał on przewrót tak zupełny, wniósł do niej dzieła tak potężne, że olśnieni nimi współcześni nie odważyli się zestawiać go z poprzednikami, a Krasiński wprost twierdził, że ,,...przed Mickiewiczem nie było w Polsce poezji”. I dlatego imię Mickiewicza będzie trwało po wieczne czasy.

Adam Mickiewicz urodził się w Nowogródku lub może w Zaosiu pod Nowogródkiem dnia 24 grudnia 1798 roku. Z okresu dzieciństwa, które sam Mickiewicz nazwał później ,,sielskim, anielskim”, podkreślić należy przede wszystkim wpływ przyrody i znajdujących się w domu pamiątek historycznych, a także wpływ otoczenia. Służba domowa karmiła wyobraźnię Adasia mnóstwem podań, pieśni, legend ludowych. Łatwo zrozumieć, jaki to był nieoceniony materiał dla przyszłego autora ,,Ballad i romansów”, jak oglądany w roku 1812 powrót niedobitków armii Napoleona odbija się w ,,Konradzie Wallenrodzie”, w ,,Panu Tadeuszu”.

W roku 1815, po ukończeniu szkoły powiatowej w Nowogródku, udaje się Mickiewicz do Wilna, na uniwersytet. Poświęcił się studiom filologicznym.

W Wilnie miał wspaniałych przyjaciół: Jan Czeczot, Tomasz Zan, Franciszek Malewski, Józef Jeżowski. Pomagali sobie w nauce, dyskutowali, pisali prace naukowe. W końcu doszli do wniosku, że taka wymiana myśli może przynieść korzyści i zawiązali towarzystwo, w którym chcieli pracować dla dobra swego i pożytku społeczeństwa. Tak więc w roku 1817 odbyło się pierwsze posiedzenie tajnego związku, który nazwano ,,Towarzystwem Filomatów”, tj. miłośników nauki.

W czasie wakacji roku 1818 poznał Mickiewicz Marylę Wereszczakównę

i ona stała się ,,panią wszystkich spraw, chęci, myśli” poety.

Powstają pierwsze utwory Mickiewicza, w tym ballady. Tymczasem w roku 1819 kończy młody poeta studia uniwersyteckie i otrzymuje posadę nauczyciela w Kownie.

Rząd rosyjski wpadł na trop tajnych związków studenckich. Oskarżono ich o należenie do spisku dążącego do walki z Rosją o niepodległość Polski.

Dnia 24 października 1824 roku kibitka uwiozła Mickiewicz z Litwy do Petersburga, po roku znalazł się w Odessie. Odessa to bardzo miły i wesoły czas w życiu poety. Bierze udział w wycieczce na Krym, czego wynikiem są wspaniałe ,,Sonety krymskie”.

W roku 1825 rozpoczyna się nowa faza w życiu Mickiewicza: pobyt w Moskwie. Znalazł tam grono kolegów wileńskich, a wprowadzony między literatów rosyjskich zbliża się do nich, zawiera serdeczne stosunki, a znajomość z Aleksandrem Puszkinem zamienia się w zażyła przyjaźń.

Podróżował po Europie: Niemcy (w Berlinie słuchał wykładów Hegla, w Weimarze poznał Goethego, w Bonn A. W. Schlegla), Czechy (poznał V. Hankę), Szwajcaria, Włochy. W Rzymie doszła go wieść o wybuchu powstania w Warszawie. Nie wziął w nim udziału, choć z fałszywym paszportem wyruszył do kraju (dotarł do Wielkopolski).

W marcu 1832 r. jedzie do Drezna. Tu powstają: III cz. Dziadów , fragmenty tłumaczenia Giaura Byrona. W lipcu tego roku wyjeżdża do Paryża, w którym z niewielkimi przerwami spędzi resztę życia. Początkowo włączył się w prace emigracji. Został członkiem Towarzystwa Literackiego, Towarzystwa Litwy i Ziem Ruskich, w 1833 był redaktorem i głównym publicystą "Pielgrzyma Polskiego". Swoje przemyślenia na temat misji Polski i zadań emigracji zawarł w Księgach narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego (1832). W 1834 wydaje Pana Tadeusza.

Zawiedziony w nadziejach na bliski przewrót polityczny w Europie, zniechęcony "potępieńczymi swarami" emigracji, odsuwa się od życia publicznego.

W 1834 ożenił się z Celiną Szymanowską. Mickiewicz nie miał stałych dochodów, założenie rodziny pogłębiło i tak trudną sytuację materialną .
Od listopada 1839 wykładał literaturę łacińską w Akademii w Lozannie, lecz jesienią 1840 r. przerywa działalność wykładową , by objąć katedrę literatury słowiańskiej w Collége de France. Wykłady paryskie cieszyły się żywym zainteresowaniem nie tylko emigracji polskiej. Wśród słuchaczy byli też m.in. Rosjanie, Włosi, Czesi, Francuzi (J. Michelet, E. Quinet, George Sand ).

W lipcu 1841 r. Mickiewicz poznaje Andrzeja Towiańskiego. Po rozmowie z nim uwierzy w jego posłannictwo i przyjmie głoszone przezeń nauki.

W marcu 1848 zorganizował Legion, walczący we Włoszech do lipca 1849.

W 1855, podczas wojny krymskiej, udał się do Turcji, by wesprzeć akcję organizowania legionu polskiego do walki z Rosją. Zmarł w Stambule, prawdopodobnie na cholerę, 26 listopada 1855 r. Zwłoki przewieziono do Francji i pochowano na cmentarzu w Montmorency. W 1890 trumna została przeniesiona do katedry wawelskiej w Krakowie.

 

W każdym pokoleniu lektura dzieł poety zaczyna się od nowa. Poezja Mickiewicza odkrywa przed nami świat miłości i zabawy oraz świat patriotycznego obowiązku i jedności z ojczyzną.

Twórczość Mickiewicza wywarła wielki wpływ na m.in. na poezję Leopolda Staffa- patrona ulicy, przy której znajduje się Szkoła Podstawowa nr 10 w Koninie.
W 1889r. mając 11 lat otrzymał Leopold na dorocznym publicznym egzaminie , jako nagrodę za pilność, „Pana Tadeusza”, który stał się pierwszym impulsem do pisania wierszy.

Czerwona okładka książki sama już biła blaskiem wielkiej uroczystości. Dzięki powadze chwili i wzruszeniu „Pan Tadeusz” nabierał dla mnie na cale życie cech wyjątku, stawał się książką odznaczającą się raz na zawsze przed wszystkimi innymi książkami. Lektura nie była tym szczęściem i radością, jakiej się spodziewało po treści tej pięknej, czerwonej, uroczyście wyszczególniającej mnie książki. Nie czytała się tak potocznie i łatwo jak np. „Paweł i Gaweł”. Treść była poważna. Wezwanie do Litwy, westchnienie do Matki Boskiej. Potem przyjazd młodego panka na folwark.

Ale im dalej, tym więcej nici zrozumienia rwało się, tym bardziej coś mąciło tok powieści i jasność obrazów. I poznałem , że tą przeszkodą, tym mącidłem jest rym i rytm. Nie trwało to jednak długo. Raczej bardzo krótko. Bo przeszkody rymu i rytmu wyzywały zuchwale do ich przezwyciężenia i dziecinny czytelnik nie zorientował się nawet, kiedy z przeszkody stały się pomocą, elementem czaru i uroku i weszły w krew jako pokusa, wabik, przynęta.

/L. Staff, 0 „Panu Tadeuszu”. Odczyt ogłoszony na posiedzeniu Polskiej Akademii Literatury w dniu 25 marca rb., „Gazeta Polska” 1934, nr 117/.

 

 

Opracowała: Bożena Pospiech